ترنم باران

      ثبت تصویر در  31/1/87

خلیج فارس که امروز در موقعیت جغرافیایی بین 24 تا 30 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 48 تا 56 درجه و 25 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و وسعت آن حدود 232850 کیلو متر مربع است ؛ تنها بخش کوچکی از گستره آبی وسیع تری است که در روزگار قدیم « دریای پارس» خوانده می شد. هنگامی که « گلادیوس بطلمیوس» ریاضیدان، منجم و نقشه نگار سده دوم میلادی بر اساس سنت‌های به جا مانده از کسانی چون « اراتوستنس»،« هیپارک» و « استرابون» و ... مکتب جغرافیا را در یونان بنیان می نهاد، خلیج فارس منطقه ای شناخته شده و نامی کهن قلمداد می شد.
قرنها پیش از بطلمیوس الواح تمدنها میان رودانی چنین آگاهی هایی را در اختیار ما قرار می دهند، چنانچه آشوریان در کتیبه های خود این دریا را با نام«نارمرتو » یا « ناره مرّه تو»  به معنای رود تلخ مشخص ساخته بودند.
خلیج فارس امروزین یادگاری است از دریایی فراخ که جانب غربی آن از آبادان و بصره حالیه آغاز علاوه بر حدود فعلی خلیج فارس تمامی دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند را تا حدود رود سند در بر می گرفته است.
با مروری بر منابع متقن و قابل وثوق علم جغرافیا در تمدن اسلامی به سهولت می توان وسعت دریای پارس و یا بحر الفارس را دریافت.
« ابن  فقیه » در کتاب « البلدان» که در سال 290 ه.ق تالیف شده و از جمله کهن ترین متون جغرافی به شمار می‌رود می نویسد: « بدان که دریای پارس و دریای هندیک دریا هستند، زیرا به یکدیگر پیوسته اند» ، از این رو می توان دریافت که در زمان ابن فقیه تمام دریای عمان امروزین دریای پارس خوانده می شده است . در واقع باید دانست « عمان ، که به تازگی و به ناصواب نام آن بر این گوشه از دریای جنوبی ایران اطلاق شده، سرزمین کوچک کم آب و گیاهی است که در گوشه جنوب خاوری جزیره نمای عربستان افتاده و پیشینه ای تاریخی ندارد......
نامی از دریای عمان و یا بحر عمان در هیچ یک از سند های جغرافیایی و تاریخی دیده نمی شود از سوی دیگر « اطلاق نام یک ناحیه کوچک و بدون آبادانی که خود جزئی از قلمرو ایران بزرگ بوده ، بر بخشی وسیع از دریای جنوبی ایران نه تنها صحیح به نظر نمی رسد، بلکه در رواج دادن این نام و نقش کردن  آن بر برخی نقشه های جغرافیایی در یکصد سال اخیر،  باید متعقد بود که یک غرض سیاسی دست اندر کار بوده است.« از دیگر جغرافی نویسان معتبر اسلامی می توان به ابواسحق ابراهیم استخری» (متوفی 322 ه .ق)اشاره کرد.
اکنون که محدوده دریای پارس معلوم گردید باید به این پرسش پاسخ دهیم که آیا در متون جغرافی قدیم نام خلیج عربی وجود داشته و در چنین شرایط کدام موقعیت جغرافیایی به خلیج عربی معروف بوده است؟
برای محققان تردیدی باقی نمانده که نام باستانی « دریای سرخ » یا « بحر احمر» امروزین، خلیج عربی بوده است. « نئار خوس » سردار اسکندر مقدونی که به دستور پادشاه خویش به سفر دریایی پر مخاطره ای به منظور اکتشاف نواحی ناشناخته دست زده است در گزارشی که برای آگاهی اسکندر فراهم آورده به صراحت نام این گستره آبی را که حد فاصلی میان دو قاره آسیا و افریقاست، خلیج عربی یاد کرده که با توجه به شواهد موجود، منظور وی همین دریای سرخ کنونی بوده. استرابون نیز در توصیف مرزهای عربستان نقل قول می کند که در شرق، خلیج پارس قرار دارد و در مغرب خلیج عربی و در جنوب دریای بزرگی که در بیرون در خلیج قرار گرفته است و دریای ارتیره نامیده می شود. جالب است بدانیم که نام ارتیره نیز برگرفته از افسانه ای ایرانی است که خود نشان از عمق گستردگی فرهنگ ایرانی در این منطقه دارد. جغرافیدانان مسلمان نام بحرالقلزم یا همان دریای سرخ را برای این دریا استفاده کرده اند، اما کارتوگرافرنای اروپایی که از ابتدای سده شانزدهم به این سو به کار نقشه نگاری مشغول شدند به کرات و فراوانی از نام خلیج عربی سود جسته اند.
در نقشه ای که به سال 1548 توسط G.Gastaldi ایتالیایی با نام «نقشه جزیره عربستان» ترسیم شده است خلیج فارس با عنوان «Golf Persia» و دریای سرخ کنونی با عبارت Golf Arebicha یا خلیج عرب نام گذاری شده است.